Hiroshima deyince akla gelen ilk şey atom bombasıdır. Şehir, atom bombasının izlerini tamamen yok etmiş. Sadece şehir merkezindeki bombada ağır hasar görmüş eski endüstriyel sergi salonu (Bu kalıntıya artık Hiroshima Barış Anıtı veya Atom Bombası Kubbesi deniyor) ve barış parkı atom bombasını hatırlatıyor. Barış parkı, bombanın düştüğü yerde yapılmış. İçinde Atom Bombası Kubbesi, müze, kongre salonu, anıtlar ve heykeller var.
İkinci dünya savaşının sonlarına doğru atılan bu bombadan üç gün sonra Nagazaki’ye de bir atom bombası atılmış ve Japonya bundan sonra teslim olmuş. Aslında, savaşın sonlarına doğru Japonya güç durumdaymış ve pek çok Japon şehri ağır Amerikan bombardımanına maruz kalmış. Bu bombardımanlarda 500 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor. Tokyo’nun yarısının tahrip olduğu ve artık şehrin içinden geçen ırmağın sıcak aktığı söyleniyor. Bazıları, Japonya’nın o tarihlerde artık köşeye sıkışmış olduğunu ve bu atom bombaları atılmadan da teslim olacağını söyler. Aksi görüşü savunanlar ise Japonya’nın verdiği ağır kayıplara rağmen uzun süre daha savaşacağını ve atom bombaları atılmasa hem Amerikalılardan hem de Japonlardan daha çok insan öleceğini savunur. Bunlardan hangisinin doğru olduğunu bilemiyorum, ama ortaya çıkan sonucun insanlık açısından utanç verici olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.
Atom bombası, Hiroshima’ya 6 Ağustos 1945’te atılmış. İlk birkaç saatte 70 bin kişinin, sonraki yıllardaki geç etkilere bağlı ölümlerle birlikte toplam 200 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor. Bombanın etkisiyle resmi belgeler de yandığı için bu rakamlar tahmini.
Atom Bombası Kubbesi.Barış parkının içinde bombadan ölenlerin anısı için yapılmış anıt.Hiroshima’da çeşitli işlerde çalıştırılmak üzere Kore’den zorla getirilmiş işçiler varmış. Bombanın etkisiyle 20 bin Korelinin öldüğü tahmin ediliyor. Bu anıt onlar için yapılmış.Bu yaşlı adam dalgın bir şekilde anıt ve Atom Bombası Kubbesine bakarken objektifime takıldı. Ne düşünüyor acaba?
Barış parkının içindeki müzede olayla ilgili bilgiler edinmek mümkün. Aslında, atom bombası müzesinin tasarlanması zorlu bir süreç. Bu müzeyi tasarlarken düşülebilecek hatalar var, örneğin kolayca acındıracak, suçlayıcı, duygu sömürüsü yapan veya nefret hissi uyandıracak unsurlar egemen hale geçebilir. Japonlar bu işin üstesinden gelmiş. Ortaya çıkan müze objektif, yaşanan insanlık dramını türlü boyutları ile ortaya seren, tarihi detaylara ilişkin merakları gideren ve böyle bir olayın bir daha olmaması temennisi oluşturan bir müze.
Bombanın atıldığı saatte durmuş bir saat.Öğretmenleri öğrencilere atom bombasının etkilerini anlatırken.
Bu iki maket Hiroshima şehir merkezinin bomba atılmadan önceki ve bombadan sonraki hallerini gösteriyor.Bombadan sonra öğrenciler eğitime açık havada devam etmek zorunda kalmış. Japon mucizesinin sırrını herhalde eğitime verilen önemde aramak gerekiyor.Bombadan kurtulanlardan birisinin daha sonra çizdiği temsili resim.Bombanın etkileriBombanın ısı etkisi ile oluşan yanıklar.Bombanın çeşitli nesneler üzerinde yaptığı deformasyon.Bu iki kardeşin bomba atıldıktan sonra saçları dökülmüş. Bombanın radyasyon etkilerine maruz kalan kişilerde iki-üç hafta sonra ateş, damaklarda kanama, saç dökülmesi gibi belirtilerle görülen “radyasyon hastalığı” denilen durum ortaya çıkıyor ve öldürücü olabiliyor.Atom bombasının oluşturduğu yanıklarda keloid gelişmesi. Keloid, yara iyileşirken aşırı bağ dokusu oluşması ve resimde görüldüğü gibi derinin iyice kalınlaşması, esnekliğini kaybetmesi ile kendini gösteriyor. Eklemlerde hareketi engelliyor ve ağrılı olabiliyor.
Hiroshima JR İstasyonu’nda trenden indim ve taksiye bindim. Crown Plaza’ya çek dedim (aslında kuraun puraza dedim, Japonlar böyle diyor). Bu seferki otelim biraz lükstü, çünkü kongre nedeni ile şehirdeki bütün oteller doluydu, ben de rezervasyonu kongre organizasyon şirketinden yaptırmak zorunda kalmıştım. Kongre’den önce bir gün boşluğum vardı ve Miyajima adasına gitmeyi planlamıştım. Otele yerleştikten sonra şehirde bir akşam gezintisi yapmaya karar verdim. Otelin önündeki ana caddede ışıklarla yapılmış çok sayıda heykel vardı ve bunlar çok güzel görünüyordu. Hiroshima’nı ana caddelerinden birinde yapılan bu sergiyi çoluklu çocuklu bir kalabalık geziyordu. Bu heykeller, “Hiroshima Dreamination” isimli bir festival kapsamında yapılıyor. Dreamination kelimesi İngilizce dream ve illumination kelimelerinden türetilmiş, “düşışıklar” veya “ışıktan hayaller” diye Türkçe’ye çevirebiliriz. 2002 yılından beri Kasım ortalarında başlayıp 3 Ocak’ta bitiyor.
Işık heykellerden görünümler.
Bir süre yürüdükten sonra gözüme kestirdiğim bir lokantaya girdim. Girişte kocaman bir otomat vardı ve iri düğmelerin üzerinde yemek fotoğrafları ve fiyatları bulunuyordu. Gösterişli bir balık seçtikten sonra parayı makineye soktum, alttan bir kâğıt parçası düştü. Bu kâğıt parçasını alıp içeri girdim. Bir bayan garson elimden kâğıdı aldı ve beni bir masaya oturttu. Birazdan ismini bilmediğim güzel bir balıkla geldi.
Oteldeki odama döndükten sonra tuvaletteki klozetimi fotoğrafladım. Japon teknolojisinin elinden hiçbir şeyin kurtulmadığının kanıtı olan bu klozet isterseniz oturağını ısıtıyor, ayrıca püsküren suyun sıcaklığını ve şiddetini ayarlamak mümkün.
Otel odamda klozetin sağ tarafında yer alan kontrol tablosu.
Sabah uyandığımda kahvaltı yapmaya indim. Aslında otelde iki kahvaltı salonu vardı, bir batı tarzı diğeri ise Japon tarzı. Ben gittiğim yerlerde oranın geleneksel yiyeceklerini yemeyi tercih ettiğim için hep Japon salonunu tercih ettim. Son derece sağlıklı olan bu kahvaltı, bir Türk için birazcık zor bir kahvaltı, zira yarım haşlanmış yumurta ve küçük bir çanak yoğurtlu korn fleks dışında tanıdık bir şey yok. İki haftalık Japonya seyahatim boyunca bir öğün Türk döneri ve bir öğün peynir ekmek dışında (bu peynir ekmek hikayesini Japon yemekleri sayfasının sonunda anlattım) hep Japon yemekleri yedim. Kahvaltıda çiğ balık, turşu gibi değişik yiyecekler var. Ekmek yerine de haşlanmış pirinç yemek zorundasınız.
Kahvaltıda çiğ balık, pişmiş balık, tuzlanmış balık, yosun çorbası, tofu, ume turşusu, zencefil turşusu gibi yiyecekler vardı.
Bilimsel Toplantı
Japonya’ya asıl gitme nedenim uluslar arası bir kurulun toplantısına ve bilimsel bir kongreye katılmaktı (Asya Pasifik Tıp Bilişimi Kongresi). Hiroşima’da çoğu zamanımı bu toplantılarda geçirdim. Uluslararası bir toplantı olmasına karşın yabancılar için İngilizce yardımı pek azdı. Bazı konuşmalar Japoncaydı ve bu konuşmaları mikrofonlu bir tercüman cümle cümle çeviriyordu, yani kulaklıklı simültane tercüme yoktu. Yemek, kahve gibi ihtiyaçların nerede nasıl giderilebileceğini ancak sorarak öğrenebiliyordunuz. Yabancı konuklar için özel bir yemek daveti vardı ve oraya gitmeden önce e-mail atarak yemeğe katılacağımızı bildirmemiz istenmişti. Ben e-mail atmama karşın listede ismim yoktu ve durumu söylediğimde organizasyon şirketi konuyla hiç ilgilenmedi. Oraya giden 50 kadar ülke temsilcisi vardık ve onlar için önemli konuklar olduğumuzu sanıyordum ama herhalde konukseverlikle ilgili çok farklı anlayışlarımız var. Toplantıda firmaların yer aldığı bir fuar alanı da vardı. Burada da İngilizce konusunda büyük sıkıntı vardı. Yarı İngilizce yarı Japonca bir şeyler anlaştık ama mesleki konularda Japoncam çoğu zaman çaresiz kaldığı için ciddi sıkıntı çektim. Toplantıda bir de poster alanı vardı. Poster, bilimsel toplantılarda bilimsel çalışmaların özetlendiği sinema afişi boyunda bir printer çıktısı. Posterler bir alanda yan yana asılıyor ve bilimsel çalışmaları hazırlayanlar belli saatlerde kendi posterlerinin başında durup konu ile ilgilenenlerin sorularını cevaplıyor. Bunlar içinde en çok akupunktur gibi geleneksel doğu tıbbı yöntemlerinin kullanım kayıtlarını bilgisayar ortamında tutmak için yapılan çalışmalar dikkatimi çekti. Poster başında duranlardan Hintliler, Malezyalılar ve Japon kadınlar iletişim kurmak için istekliydi. Konuştuğum birkaç Japon hemşirenin istatistik konusundaki derin bilgisi beni hayrete düşürdü.
Kongrede tanıştığımız Mai-San ile çekdirdiğimiz hatıra fotoğrafı.
Aralarda insanlarla iletişim kurduk ama Japonlarla sohbet etmenin çok kolay olmadığını rahatlıkla söyleyebilirim. Mesafeli ve içe dönük bir halleri var. Bir tanesi yakınlarda İstanbul’a gitmişti ve boğaz kenarında bir lokantada yediği lüferin nasıl lezzetli olduğunu anlattı. Bir Müslüman ülke temsilcisi, organizasyonda çalışan kızlara bizim memlekette ikişer karımız olduğunu, birer de Japon almak istediğimizi söyleyince çok eğlendiler. Ertuğrul faciasından haberdar bir adam benimle olayı andı.
Bir akşam kokteyl verildi. Kokteylin başında Türkiye’deyim sandım. Belediye başkanı ve Rektör uzun ve sıkıcı konuşmalar yaptı. Neyse ki sonra salonun ortasına bir okonomiyaki (Osaka-Hiroshima bölgelerinde çok yapılan, düz sacda spatula yardımı ile çeşitli malzemenin pişirildiği bir yemek türü) tezgahı kuruldu ve biz seyrederken pişirilen okonomiyakilerin tadına baktık. Sakeler açıldı, yenildi içildi, sohbetler yapıldı. Ortamda az sayıda Japon kadın vardı ve bunların içinde hiç doktorla tanışmadım. Öğrendiğime göre Japonya’da doktorların sadece %15’i kadın ve tıp fakültelerinde kadın öğretim üyelerinin oranı %5’i geçmiyor. Sanıyorum Japonya’da ciddi bir cinsiyet ayrımı var.
Kongre kapsamındaki sosyal etkinliklerden birisi de antik kökleri olan “Kagura” dansı idi. Bir tiyatro-dans olan bu gösteride esas oğlanın sekiz başlı ejderhayı nasıl öldürdüğünü izledik.
Kagura dansında esas oğlan sekiz başlı ejderhayı öldürüp zafer dansı yaparken.
Hiroshima Kalesi
Hiroshima Kalesi, şehirdeki turistik yerlerden birisi. Kale, 1590’da inşa edilmiş ve 1945’te atom bombası etkisiyle tamamen tahrip olmuş. 1958’de kale aslına uygun olarak tekrar inşa edilmiş ve günümüzde Hiroshima’nın 1945 öncesi tarihini anlatan bir müze olarak kullanılıyor.
Hiroshima Kalesi’nden bir görünüm.
Shukkei-en
Shukkei-en, Hiroshima’daki tarihi bir Japon bahçesi. 1620’de yapılan bahçe, atom bombasından büyük zarar görmüş ve 1951’de restore edilerek tekrar halka açılmış. Kırk dönümlük bir alanda yapılmış olan bahçenin ortasında bir göl, gölün içinde on adacık var. Gölün çevresinde tepecikler, ormancıklar ve muhtelif Japon bahçesi numaralarının yanı sıra yürüyüş yolları var.
Shukkei-en bahçesinden görünümlerJaponya’da otopark sorununa bulunan bir çözüm.
