çigong – Dr. Kemal Hakan Gülkesen

Özet: Tai-chi üzerine yazılmış yaklaşık 1330 bilimsel makale var. Bu makalelerin topluca değerlendirmesi sonucu artık Tai chi’nin sağlığa iyi geldiği durumları rahatlıkla söyleyebiliriz; Kas-iskelet sistemi ağrıları ve gerilim tipi baş ağrıları, hipertansiyon, osteoartrit, depresyon, düşmeleri önleme, kas gücünü artırma, bilişsel fonksiyonları artırma, kronik obstrüktif akciğer hastalıkları. Bazı durumlarda da etkisi olduğu düşünülüyor ama tam kanıtlanmamış. Bunların arasında kalp-akciğer hastalıkları, enfeksiyonlar, uykusuzluk, kalp-damar hastalıkları, Parkinson, fibromiyalji, kanser, osteoporoz, metabolik sendrom, multipl skleroz, romatoid artrit, kistik fibrosis, menopoz var. Öte yandan, tai chi’nin diyabete etkisi üzerinde de epeyce çalışılmış ve artık bu konuda etkili olmadığı söylenebilir.

Tai-chi ch’uan ve çigong (qigong, chi gung), sağlık üzerine etkileri açısından çok incelenen uygulamalar. Tıp alanında yapılan araştırmaları içeren en önemli veri tabanı olan PubMed‘de 2014 sonu itibarı ile Tai Chi diye tarama yapıldığında 1330 makale çıkıyor. Bu 1330 makaleyi inceleyip sonuçlar çıkarmak oldukça zor ve zahmetli bir iş. Neyse ki bu güne kadar yapılan çalışmaları değerlendiren bir analiz çıktı (Evidence Map of Tai Chi), ben de bu analize dayanarak durumu özetleyeceğim.

Bu grafikte sağa doğru gittikçe tai chi'nin sağlık üzerine olumlu etkileri artıyor. Çemberlerin büyüklüğü konu ile ilgili yapılan derleme sayısını, çemberin yüksekliği ise konu ile ilgili yapılan araştırma sayısını gösteriyor. — Bu grafikte sağa doğru gittikçe tai chi!nin sağlık üzerine olumlu etkileri artıyor. Çemberlerin büyüklüğü konu ile ilgili yapılan derleme sayısını, çemberin yüksekliği ise konu ile ilgili yapılan araştırma sayısını gösteriyor.

Pozitif etkisi yönünde kanıtlar bulunan durumlar

(en yüksek derecede kanıt bulunandan başlayarak, sırasıyla)

1- Ağrı

Kas-iskelet sistemi ağrıları ve gerilim tipi baş ağrılarını azaltır.

2- Hipertansiyon

Çok yaygın bir kronik hastalık. Tedavi edilmezse uzun vadede kalp hastalıkları, inme ve daha pek çok soruna yol açabiliyor. Sevimsiz yönü ise çoğu hastanın ömür boyu ilaç kullanmak zorunda olması. Tai chi, tansiyonu düşürüyor. Hipertansiyonun ortaya çıkmasını önleme, hipertansif hastalarda kullanılan ilacın azaltılması veya tümden bırakılması mümkün olabiliyor.

3- Osteoartrit

Türkiye’de halk arasında “kireçlenme” diye adlandırılan durum. Yaşlandıkça, başta diz eklemi olmak üzere eklemlerin kenarında kemik çıkıntıları oluşması ve ağrı yapması ile karakterize bir durum. Bilinen bir tedavisi yok. Öldürmeyip süründüren hastalıklardan. Tai chi osteoartritte ağrıyı ve eklem katılığını azaltıyor, fiziksel fonksiyonları artırıyor.

4- Depresyon

Toplumda oldukça yaygın bir başka problem. Tedavisi için ilaç kullanılıyor ve ilaçların bir sürü sevimsiz yan etkileri var. Tai chi, depresyonu azaltmak için etkili bir yöntem.

5- Düşme
İnsanlar yaşlandıkça kemik yoğunlukları azalır ve kemikler kırılganlaşır. Yaşlılıkta, bilhassa kadınlarda görülen ciddi sağlık sorunlarından birisi düşme sonucu ortaya çıkan kalça kemiği kırıkları ve diğer kırıklar. Yaşlılıkta kemik iyileşmesi de yavaşladığı için, bu kırıklar göründüğünden de büyük bir sağlık riski oluşturuyor. Uzun süre yatma sonucu emboli, yatak yaraları, ameliyat sırasında ölüm riski gibi bir sürü probleme yol açabiliyor. Bu kırıkları tedavi etmekten çok daha kolayı, bunları önlemek. Tai chi düşmeyi önlemede bilinen en etkili yöntem diye düşünüyorum.

6-Kas gücünü artırır.

7- Vücudun dengesini sağlama becerisini artırır.

8-Bilişsel fonksiyonları artırır.

Diğer bir deyişle zihnin algı, düşünme, akıl yürütme ve hatırlama yeteneklerini geliştirir.

9- Kronik obstrüktif akciğer hastalıkları

Bu hastalarda nefes darlığını azaltır, yaşam kalitesini artırır. 6-dakikalık yürüme testi, , FEV1, forced vital capacity test sonuçları iyiye doğru gider.

Tam kanıtlanamayan, üzerinde çalışılması gereken durumlar. (Kanıt pozitifliği sırasına göre)

Gebelikte anksiyete, Kalp-akciğer hastalıkları, enfeksiyonlar, uykusuzluk, idrar kaçırma, kalp-damar hastalıkları, yaşlılık, Parkinson, fibromiyalji, yaşam kalitesi, genel sağlık, psikososyal iyilik, post travmatik stres bozukluğu, genel denge, kanser, osteoporoz, metabolik sendrom, vestibülopati, astım, kalp hastalıkları, inme rehabilitasyonu, multipl skleroz, romatoid artrit, kistik fibrosis, menopoz.

Etkili olmadığı yönünde kanıtlar bulunan durumlar

Sağlık kurumları içinde olan düşmeler, diyabet, aerobik kapasite, hayata katılma.

Yukarıdaki çalışmadan sonra yayımlanan önemli araştırma sonuçları

Nazofarinks kanserinde boyun, çene ve omuz eklemlerinin hareketi ve uyku bozukluklarına faydalı (1).
Parkinson hastalığında tai chi ve dans faydalı. Yoga ve akupunkturun faydalı olduğu şüpheli, bunların etkisi üzerine daha fazla çalışma yapılması gerekiyor (2).
Kanser hastalarında meditasyon, yoga, tai chi, ve çigong stresi azaltıyor ve yaşam kalitesini bazı yönlerden artırıyor (3).
Tai-chi, alt ekstremite kas gücü, kemik mineral yoğunluğu ve denge üzerine etkili (4).
Bu çalışma, tasarımı yönüyle hayli ilginç ve öğretici. 35’er kadından oluşan üç grup oluşturulmuş; Tai chi, dans ve yürüyüş. Dört ay sonra tai chi grubunda önemli bir iyileşme yokken, dans ve yürüyüş gruplarında iyileşme görülmüş. Sekiz ay sonra yapılan testlerde Tai chi grubu en iyi gelişmeyi göstermiş, bu gelişme düzeyi dans grubundan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklı değilmiş ama yürüyüş grubundan daha iyiymiş. On ikinci ayda yapılan testlerde tai chi grubunun hem dans hem de yürüyüş grubundan istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha iyi olduğu görülmüş. Bu çalışmanın sonuçlarına göre tai chinin etkileri sekiz ayda ortaya çıkıyor ve bir yılda tam verim alınıyor.
Bir başka ilginç çalışma genç kadın üniversite öğrencileri üzerinde yapılmış (5). Tai chi’nin hücrelere zarar veren oksidatif maddelerle mücadele eden superoxide dismutase enzimini ve hidroksil radikal inhibisyon kapasitesini artırdığı görülmüş. Ayrıca DNA tamiri yapan 8-oxoguanine DNA glycosylase enziminin düzeyinde artış görülmüş.
Tai chi, 20’li yaşlardaki erkeklerde bel ağrısının giderilmesinde esneme (streching) egzersizlerinden daha etkili (6).

Kaynaklar